ක්ෂය රෝගය යනු කුමක්ද ?

  

ක්ෂය රෝගය යනු කුමක්ද ?

ක්ෂය රෝගය යනු Mycobacterium tuberculosis නමැති බැසිලසය මගින් ඇතිවන රෝගයකි. ඒ හැරුණූ විට මයිකොබැක්ටීරියම් කාණ්ඩයට අයත් අනෙකුත් බැක්ටීරියාවන් නිසාද ක්ෂය රෝගය ඇති වීමට හැකියාව තිබේ.

බොහෝ අවස්ථාවලදී ක්ෂය රෝගය නිසා ආසාදනයට ලක් වන්නේ පෙණහළුය(Pulmonary TB) ක්ෂය රෝගය ශරීරයේ අනෙකුත් කොටස් වලටද බලපෑම් ඇති කළ හැක. (Extra pulmonary TB)

තව කෙනෙකුට ක්ෂය රෝගය වැළඳෙන හැටි
ක්ෂය රෝගය නිසා පෙණහළු ආසාදනයට ලක්වූ ප‍්‍රතිකාර නොලබන කෙනෙක්ගෙන් තවත් කෙනෙකුට මේ රෝගය බෝ විය හැකි වන්නේය.

රෝගියා කහින, කිවිසින හා සිනාසෙන විට බැසිලය අඩංගු ජීවාණූ වාතයට බිඳිති වශයෙන් එකතු වන්නේය. නිරෝගී පුද්ගලයෙකු මේ බිඳිති ආඝ‍්‍රාණය කිරීමෙන් ක්ෂය රෝගයකු වීමට ඉඩක් ඇත්තේය.
සාමාන්‍යයෙන් ප‍්‍රතිකාර නොලබන රෝගියෙකු වසරක කාලයක් තුළ නිරෝගී පුද්ගලයන් 10-15 කට රෝගය බෝ කරයි. මේ හැරුණූ විට Extra pulmonary TB  තත්ත්වයේදී අන් අයට රෝගය බෝ කිරීමේ හැකියාව අඩුය.

ක්ෂය රෝගය බෝ වන්නේ කාටද ?
බැසිලස අඩංගු බීජාණු ශරීරගත වූවක් හැමෝටම රෝගය බෝ වන්නේ නැත. ජීවිත කාලය තුළ රෝගය බෝවන්නේ ජනගහනයෙන් සියයට 10 කට පමණි. බෝවීමේ අවදානම බහුලව ඇත්තේ පහත අයටය.

• රෝගීන් හා සමීපයේ සිටින අය
• දරුවන්
• වැඩිහිටියන්
• දියවැඩියා රෝගීන්
• ස්ටෙරොයිඩ ඖෂධ ගන්නා අය
• කීමොතෙරපි ආදී ප‍්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය
• දුර්වල කරන ඖෂධ ගන්නා අය
• එ්ඞ්ස් රෝගීන්
• මත්පැන් මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයට ඇබ්බැහි වූවන්
• පෝෂණය අඩු අය
• ප‍්‍රමාණවත් ආලෝකය, වාතාඝ‍්‍රය නොමැති ජනාකීර්ණ ප‍්‍රදේශ වල වෙසෙන අය

ක්ෂය රෝගය – රෝග ලක්ෂණ

• සති දෙකකට වැඩි කාලයක් පවත්නා කැස්ස
• ඒ සමග ලේ පිටවීම, හුස්ම ගැනීමේ අපහසුව, පපුවේ කැක්කුම
• රාත‍්‍රී කාලයේදී දහඩිය දැමීම
• උණ ගැනීම
• ආහාර අරුචිය
• විඩාව සහ බර අඩු වීම

අවශේෂ ස්ථාන වල ඇතිවන ක්ෂය රෝගයේදී (Extra pulmonary TB ) ඒ ස්ථානය අනූව ඇතිවන සංකූලතා වෙනස් විය හැක. රාත‍්‍රී කාලයේදී දහඩිය දැමීම, උණ ගැනීම, ආහාර අරුචිය පොදු රෝග ලක්ෂණ වන්නේය.

රෝගය හඳුනා ගැනීම
සෙම පටල පරීක්ෂාවක් මගින් මූලිකව සිදු කෙරේ. ඒ හැරුණූ විට සෙම පටල රෝපන පරීක්ෂණය මෙන්ම පපුවේ එක්ස් කිරණ පරීක්ෂණයද සහාය කරගැනේ.

ක්ෂය රෝගය සුව කරගත හැකිද? නිසැකයෙන්ම පුළුවන. ඒ සඳහා ඔබ කළ යුත්තේ මාස හයක් නොකඩවා, නොවරදවා, මග නොහැර දෙනු ලබන බෙහෙත් ඒ පිළිවෙලටම ගැනීමයි. එයින් ඔබට නිට්ටාවටම ක්ෂය රෝගය සුව කරගත හැකිය.

නියමිත පරිදි දෙන ලද ප‍්‍රතිකාරය නොගතහොත් වන්නේ කුමක්ද?
එවිට ක්ෂය රෝග බැසිලය දෙනු ලබන බෙහෙත් වලට ප‍්‍රතිඵළ ලබා දෙනු ඇත. රෝගය වඩා බැ?රම් අඩියකට පත් වේ . එය Multi Drug resistant TB (MDRTB) ලෙස හැඳින්වෙන අවස්ථාවයි. එම ඖෂධ වඩා උසස් ඖෂධ වැඩි කාලයක් දීමට සිදු වෙයි. වැය වන මුදලද අධිකය.

ක්ෂය රෝගය සඳහා වන ඩොට් ප‍්‍රතිකාරය Directly Observed Treatment (DOT) යනු කුමක්ද ?
ක්ෂය රෝගය කළමණාකරණයෙහිලා ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයෙහිද නිර්දේශය ලැබූ ඵළදායී ප‍්‍රතිකාරය මේ DOT  ප‍්‍රතිකාරයයි.

මෙහිදී රෝගියා බෙහෙත් පෙති ලබාගත යුත්තේ පුහුණූ සෞඛ්‍ය කාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයෙකු ඉදිරිපිටදීය. රෝගියා නියම ඖෂධය නියමිත මාත‍්‍රාවෙන් හා නියමිත කාල අන්තරයේදී ලබාගැනීම මෙමගින් තහවුරු වන්නේය.

ක්ෂය රෝගය ප‍්‍රතිකාරවලියේ මුල් සති කිහිපයේදීම රෝග ලක්ෂණ බොහෝ විට අඩුවේ. මෙහිදී ලද ප‍්‍රතිඵළයෙන් සෑහීමට පත්ව රෝගියා ඉතිරි කාලයේ බෙහෙත් ගැනීම අත හැරියොත් හෝ ඕනෑවට එපාවට ඉන්පසු බෙහෙත් ගත්තොත් මීට පෙර කීවාක් මෙන් ඇතිවන්නේ භයානක තත්ත්වයකි. මෙහිදී පහසුවෙන් කඩාගත නොහැකි රෝග තත්ත්වයකට රෝගය පරිවර්තනය වන අතර ඉන්පසු රෝගයෙන් මිදීමට ඉමහත් පරිශ‍්‍රමයක් දැරීමට සිදුවනු ඇත. සෞඛ්‍ය සේවකයෙකු සාක්ෂි කරගත් ඖෂධ ගැනීමක් (DOT ) ක්ෂය රෝගයට හඳුන්වා ඇත්තේ ඒ වෙනුවෙනි.

ක්ෂය රෝගය සැළකිල්ල ඉල්ලා සිටින රෝගයක්

• ක්ෂය රෝගය දුගීභාවය හා සෘජු සබඳතා පවත්වන රෝ්ගයකි.
• ලෝකයෙන් තුනෙන් පංගුවක් ක්ෂය රෝගය ආසාදිතයන් වේ.
• 2012 දී නව ක්ෂය රෝගීන් මිලියන 8.6ක් වාර්තා විය. වසරකට ලක්ෂ දහයක් ක්ෂය රෝගය නිසා මිය යයි.

ක්ෂය රෝගය – ලංකාවේ තත්ත්වය

• වර්ෂයකට රෝගීන් 9000-10,000
• රෝගීන් ප‍්‍රමාණයක් වාර්තා වන්නේය.
• 2013 වර්ෂයේදී
• රෝගීන් 9406 ක් වාර්තා විය.
• මේ අයගෙන් 4423 කගේ සෙම පටල ආසාදිත විය. මින් අදහස් වනුයේ ඔවුන් අන් අයට රෝගය බෝ කරන කාණ්ඩයේ බවයි.
• මේ අයගෙන් පහෙන් එකක් කොළඹ දිස්ත‍්‍රික්කයෙනි. ජනාකීර්ණ ප‍්‍රදේශ වලින් බහුලව රෝගීන් වාර්තා විය.